Kto i kiedy może starać się o rentę?

Choć renta kojarzy nam się ze świadczeniem w przypadku niezdolności do pracy, to warto wiedzieć, że jest to tylko jedna z możliwości. W polskim prawie funkcjonuje bowiem kilka rodzajów rent. W jakich więc sytuacjach można się o nie starać i jakie warunki należy spełniać?

Renta chorobowa

Renta to jedno z funkcjonujących w Polsce świadczeń socjalnych wypłacanych przez ZUS. Najczęściej renty wypłacane są w przypadku tymczasowej lub stałej niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem albo chorobą. Wyróżnić możemy trzy rodzaje rent pod względem czasu ich trwania:

• rentę stałą;
• rentę okresową;
• rentę szkoleniową (od 6 miesięcy do maksymalnie 36 miesięcy).

W tym ostatnim przypadku o rentę może ubiegać się osoba, u której komisja lekarska stwierdziła celowość przekwalifikowania zawodowego w związku z utratą zdolności do pracy w dotychczasowym zawodzie. Z kolei w przypadku renty okresowej można wnieść o jej przedłużenie. W tym celu należy wniosek stosowanie uzasadnić i przedłożyć aktualne badania lekarskie potwierdzające prawo do renty.

Renta stała – warunki

W teorii renta stała przyznawana jest dożywotnio, jednak jeśli stan beneficjenta ulegnie poprawie, może ona zostać odebrana lub zmieniona na okresową. Osoba pobierająca stałą rentę musi być całkowicie niezdolna do podjęcia pracy zarobkowej, nawet takiej, którą można wykonywać z niepełnosprawnością.

Oprócz całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawca musi spełniać jeszcze dwa warunki. Po pierwsze musi posiadać wymagany staż ubezpieczenia zgodnie z wiekiem. Po drugie niezdolność do pracy powstała w trakcie okresów składkowych lub nieskładkowych (zgodnie z ustawą emerytalną) lub do 18 miesięcy od ich ustania. Wymóg ten nie dotyczy osób całkowicie niezdolnych do pracy, które posiadają minimum 20-letni staż ubezpieczeniowy w przypadku kobiet i 25-letni w przypadku mężczyzn.

Wniosek o rentę – jakie dokumenty są wymagane i gdzie je złożyć?

Wniosek należy złożyć na druku ERN w urzędzie ZUS najbliższym dla miejsca zamieszkania. Można to zrobić osobiście, tradycyjną pocztą lub przez internet w systemie PUE ZUS (konieczne jest konto ePUAP). Do wniosku trzeba dołączyć:

• druk ERP-6 zawierający informację o okresach składkowych i nieskładkowych;
• potwierdzenie stażu ubezpieczeniowego;
• druk ERP-7, czyli zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (ew. legitymację ubezpieczeniową);
• druk OL-9, czyli zaświadczenie o stanie zdrowia;
• całą dokumentację medyczną wnioskodawcy dla lekarza orzecznika ZUS;
• dokumenty potwierdzające wypadek z kartą wypadku i zeznaniami świadków.

Złożenie wniosku jest bezpłatne i uruchamia proces administracyjny, o którego postępach ZUS będzie informował wnioskodawcę.

Renta rodzinna

W przypadku śmierci członka rodziny możesz ubiegać się o rentę rodzinną. Warunkiem jest całkowita niezdolność zmarłego do pracy w chwili śmierci oraz prawo do jednego ze świadczeń:

• emerytury;
• renty chorobowej;
• zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego;
• nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Wnioskodawcami mogą być dzieci zmarłego, niepełnoletnie wnuki i rodzeństwo, małżonek, a także rodzice, jeśli spełniają określone warunki. Świadczenie jest dzielone na równe kwoty między wszystkie osoby uprawnione do renty.

Renta socjalna

Renta socjalna przyznawana jest na stałe lub okresowo osobom pełnoletnim, które przed ukończeniem 18 lat w wyniku choroby lub wypadku utraciły zdolność do pracy. Można ją pobierać i pracować, ale dochody beneficjenta nie mogą przekroczyć 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Zdj. główne: Allef Vinicius/unsplash.com